«ЩIэныгъэ куэдым дызэрыхуэныкъуэм нэхърэ нэхъыбэу Iэдэб мащIэм дыхуэныкъуэщ»,- жиIащ табигьий махуэ Ибн Iэл-Мубарэк. А щIэныгъэлI Iущым мы псалъэхэр къыщIытхуигъэнар, ахэр ди гъащIэм хабзэ худигъэщIын, дэтхэнэ адэми, дэтхэнэ анэми абы и жьауэм щIэту и быныр игъэсэн папщIэщ.
Сыт хуэдиз гугъуехьрэ, сыт хуэдиз зэманрэ тедгъэкIуадэрэ дэ ди бынхэм щIэныгъэ екIу едгъэгъуэтын папщIэ, я акъылым зедгъэужьын щхьэкIэ. Ауэ цIыху хэтыкIэм, хьэлщэным хуедгъэсэну ди зэманым дыщымысхьу зы сыхьэт къытхупычкъым.
Уеблэмэ еджапIэм нэгъыщэ лъахъшэ къыщихьауэ быныр къыдыхьэжмэ хъийм дикIауэ абы дытолъэ, ауэ псалъэ фIей къипсэлъауэ, е емыкIу зыхэлъ Iуэху илэжьауэ зэхэтхыжмэ, зыри къэмыхъухха хуэдэу дыхущытщ.
Ди еджапIэхэм гъэсэныгъэшхуэ сабийхэм къыщIахыну дыщыгугъмэ ар щхьэгъэпцIэжщ; сыт щхьэкIэ жыпIэмэ егъэджакIуэм фIэлIыкI иIэжкъым, гъэсэныгъэм хухах сыхьэтхэри мащIэ дыдэщ е щыIэххэкъым. Апхуэдэу щыщыткIэ къытхуэнэжыр зыщ: адэ-анэр езыхэр сабийм хуэсакъынращ, и хьэлщэнкIэ екIуу къагъэтэджынращ.
Хьэлыншэу, нэмысыншэу, Iэдэб хэмылъу къэтэджа цIыхум сыт хуэдиз щIэныгъи бгъэдрелъ, абы, лъэпкъыр зыщыгугъ цIыху къыхэкIынукъым, апхуэдэм и щIэныгъэр езыми, къыбгъэдэтхэми я щхьэм къихуэжынущ.
Хьэлщэн дахэ ди бынхэм дауэ яхэтпща хъуну?
УпщIэм жэуап къырет профессор Хьэссан Шэмс Баша. Башам и псалъэм и пэублэу жеIэ, сабийр зыдэплъеин, щапхъэ зытрихын цIыху илъагъун хуейуэ. Сабийм и хьэлщэныр куэдкIэ нэхъ екIужу щытынущ адэ-анэм хьэлщэн екIу ябгъэдэлъмэ. А тIум я щытыкIэ къудейм хузэфIэкIым хуэдиз, сыт хуэдэ уазми, сыт хуэдэ ущиеми хузэфIэкIынукъым.
АдэкIэ пещэри мы чэнджэщхэр адэ-анэм къарет:
— Сабийм езым удэIэпыкъуурэ ныбжьэгъу тэмэм къыхухэх.
— ЗанщIэу и нэгум ибыубыдэу куэдрэ уемыущие, ар имыужэгъун папщIэ, атIэ уи нэ къудеймкIэ, е уи IэмкIэ хуэбгъэлъагъуэурэ узыхуейм хуэунэтI.
— ЩыпсалъэкIэ, псалъэ дахэхэр, псалъэ щабэхэр къыхащыпыкIыфу, ахэр къагъэсэбэпыфу егъасэ.
Сабийр зы гуп яхэпшэмэ е хьэщIапIэ зыдэпшэмэ щэныфIэу щытын папщIэ мыбыхэм щIэпIыкI:
— Зыгуэр зэхахамэ е ялъэгъуамэ ар яIуэтэжу яхуомыдэ; кIуэ езы сабийхэм ехьэлIа Iуэхумэ ар щхьэхуэщ.
— Хамэ унэм зы хьэпшыпи къыщIомыгъэх, сыт хуэдизкIэ мыхьэнэншэми, и уасэкIэ сыт хуэдизкIэ мыпудми.
— Сыт хуэдизрэ я закъуэу щымысами зэхуэщIа гуэр е зэтепIа гуэр зытрамыхыну быдэу яжеIэ.
— Лъэныкъуэегъэзу тIысу, щысхэм емыдауэу, и макъым зыримыгъэIэту гъасэ.
— И щыгъынкIэ, е и хьэпшып гуэркIэ зыми захуигъэщIагъуэу хуомыдэ.
Зэрыдахэр псоми къыдгурыIуэу щыт хьэлхэм хуегъасэ, мис ахэр:
— Зыгуэрым и псалъэ зэпимыуду.
— Хуит къамыщIауэ зыгуэрым и хьэпшыпым емыIусэу.
— Зыми щымыдыхьэшхыу е зыгуэрым зыпимыщIыжу.
— И макъым зыримыгъэIэту.
— Нэхъыжьым пщIэ хуищIыу.
— Щыуамэ, зыримылъэфыхьу «къысхуэгъэгъу» жиIэфу.
— Нэхъыжь щысу и лъакъуитIыр щIэгъэжауэ щымысу.
— Зыгуэр щысу хуэзэфIэкIыххэу къэмыкъейуэ.
— КъыщепскIэ е щыхущхьэкIэ и Iэр и жьэм Iуилъхьэу.
— Хьэпшып къигъэсэбэпар и щIыпIэ игъэтIылъыжу.
— Iэнэм щыпэрыскIэ зэрахьэ Iэдэбхэм хуэсакъыу: БисмиЛЛахикIэ хуежьэу, Iэ ижьымкIэ шхэуэ.
— Псалъэ итам тетыжу.
— Сэбэп хэмылъу телефоныр къимыщтэу.
— ФIыуэ имыцIыху, и хьэл щэнкIэ имыгъэунэхуам унэ телефон номерыр иримыту.
— ЩIэныгъэлIхэм, егъэджакIуэхэм пщIэ яхуищIыу.
Адэ-анэм зэикI зыщрамыгъэгъупщэ: сыт хуэдиз зэмани, сыт хуэдиз гугъуехьи быным я гъэсэныгъэм трагъэкIуадэми ар зэрымыкуэдыр, икIи ауэ сытми зэрымыкIуэдыжынур; сыт щхьэкIэ жыпIэмэ: уэ бын гъэса къыпхуэхъумэ гъащIэщIэ Алыхьым къуитам хуэдэщ, уэ дунейм утемытыжми уи быным фIыуэ ялэжьым и псапэ къыпхуэкIуэу уи ахърэтым ущыIэнущ.
WWW.ISLAMWEB.NET